Γνωρίζοντας έναν άγιο μέσα από το Απολυτίκιό του.

 Αν είχαμε την δυνατότητα να παρακολουθήσουμε κάθε μέρα τις ακολουθίες της εκκλησίας μας, θα παρατηρούσαμε την πληθώρα των Αγίων που τιμώνται και εορτάζουν. Πολύ συχνά μάλιστα δίνεται ιδιαίτερη λαμπρότητα, είτε γιατί πανηγυρίζει ένας ναός είτε γιατί τιμούμε τη μνήμη ενός σπουδαίου Αγίου είτε γιατί πρόκειται για μια μεγάλη εορτή της Ορθοδοξίας.

Τί ακριβώς όμως εορτάζουμε μια τέτοια ημέρα; Γιατί τιμούμε έναν Άγιο και τι γνωρίζουμε για αυτόν; Υπάρχουν πολλές πηγές από τις όποιες μπορούμε να αντλήσουμε πληροφορίες. Η πιο σύντομη είναι το απολυτίκιο, το οποίο γνωρίζει συχνά και ο πολύς κόσμος και το σιγοψάλλει μαζί με τους ψάλτες μέσα στην εκκλησία ή και έξω από αυτή. Πολλοί πιστοί γνωρίζουν να ψάλλουν το απολυτίκιο του Αγίου τους ή των μεγάλων εορτών της πίστεως μας.

Τί είναι όμως το απολυτίκιο; Πρόκειται για τροπάριο, ύμνο της εκκλησίας μας δηλαδή, που μπορεί να αναφέρεται, να εξιστορεί ή να δίνει πληροφορίες για τον Άγιο και την εορτή της ημέρας. Είναι μικρά κομμάτια με σαφή όμως νοήματα και το κυριότερο με πολύ ωραίο μουσικό άκουσμα.

Το απολυτίκιο ονομάστηκε έτσι, γιατί ξεκινάει να ψάλλεται κατά την απόλυση του εσπερινού και μετά την φράση του πρεσβύτη Συμεών, που επαναλαμβάνει ο ιερέας: "Νυν απολλύεις τον δούλον σου, Δέσποτα.." 

Ιδιαίτερη κατηγορία αποτελούν τα Θεοτόκια, τα απολυτίκια εκείνα που είναι αφιερωμένα στην Παναγία και κλείνουν με "Και νυν και αεί..." την σειρά των απολυτικίων.

Τα απολυτίκια του Αγίου της ημέρας και ο Θεοτόκιον, εκτός από τον εσπερινό, θα ακούσουμε πάλι στην αρχή του όρθρου, μετά τον εξάψαλμο, ενώ του εορταζόμενου Αγίου ξανά στο τέλος της Δοξολογίας, πλην των Κυριακών. Απολυτίκια ψάλλονται επίσης και στη Θεία Λειτουργία μετά το Εισοδικό. Τις Κυριακές ειδικά, μετά την Είσοδο, ψάλλεται και το απολυτίκιο του Αγίου του ναού, ενώ στο ίδιο σημείο σε πολλούς ναούς συνηθίζεται ψάλλονται απολυτίκια Αγίων, των οποίων υπάρχουν στον συγκεκριμένο ναό είτε Ιερά Λείψανα είτε μια θαυματουργή Εικόνα. Σε Δεσποτικές εορτές, θα το ακούσουμε στο τέλος της Θείας Λειτουργίας αντί του" Είδομεν το φώς το αληθινόν..."

Τις Κυριακές τέλος, ακούγονται στην Εκκλησία τα αναστάσιμα απολυτίκια. Ξεκινούν κι αυτά στο τέλος του εσπερινού και επαναλαμβάνονται στον όρθρο και στη Θεία Λειτουργία. Υπάρχει ένα για κάθε ήχο της Κυριακής, αλλά και ολόκληρης της εβδομάδας που ακολουθεί.

Λόγω της σπουδαιότητάς του απολυτίκιο ψάλλεται σε τόνο χαρούμενο και ύφος πανηγυρικό, καθώς οι ψάλτες προσπαθούν να του δώσουν την λαμπρότητα που αρμόζει. Και οι πιστοί χρησιμοποιούν συχνά το σύντομο και περιεκτικό κείμενό του, για επικαλεστούν τις πρεσβείες του αντίστοιχου Αγίου.

Αλεξάνδρου Παπαδημητρίου